ÖZET
Muska, insanların kötü şans, bela ve musibetlerden korunmak amacıyla kullandığı geleneksel bir uygulamadır. Tarihi, insanlık tarihiyle eşdeğerdir ve farklı kültürlerde yaygın olarak kullanılmıştır. Muskanın kullanımı, insanların doğaüstü güçlere karşı korunma, olayları anlamlandırma ve kendini savunma amacıyla ortaya çıkmıştır. Muskanın önemi, inanılan doğaüstü güçlerin saldırgan olduğu düşüncesiyle ilişkilidir. Muska, genellikle koruyucu bir rol oynaması amaçlanan bir ritüeldir. Eski Türklerde de muska ve tılsımların kullanımı yaygındı. Muska, eski Türk inanç ve düşünce sisteminde yer alan ruh anlayışıyla bağlantılıdır. Eski Türk inanç sistemine göre, muska iyelerle ilişkilendirilmiş ve kötü ruhları kovmak veya zararlarını önlemek amacıyla kutsal kabul edilen nesnelerin farklı kullanımına dayanmaktadır. Hayvan parçalarından yapılan muskalar, ilkel insanların bu hayvanların niteliklerini kendilerine geçirmek istemesini yansıtmaktadır. Bugün, muska ve tılsımların kullanımı hala devam etmektedir. İnsanlar büyü yapma veya yapılan büyüyü bozma amacıyla genellikle din adamlarına başvurulmaktadır. Bu din adamları, çeşitli yöntemlerle büyü yapan Şamanizm ile ilişkilendirilebilecek kişiler olarak görülmektedir. Ayrıca, cinlerin kovulması veya gelecek kehanetleri gibi yetenekleri olan kişilerin, şamanlarla aynı yardımcı ruhları çağırma amaçlarıyla çalıştıkları görülmektedir.
Nazar inancı da Anadolu’da yaygın olan bir inançtır. Bazı insanların bakışlarının karşılarındaki kişilere zarar vereceğine inanılır. Bu nedenle nazar boncuğu veya muskaların içindeki nazar duasının yazılı olduğu tılsım gücüne sahip nesneler takılır ve kötü enerjinin bu tılsımlara geçeceğine inanılır. Ayrıca, nazara uğradığı düşünülen kişileri korumak için çeşitli uygulamalar da yapılmaktadır, örneğin tuz atma veya su ile yıkama gibi geleneksel tedavi yöntemleri kullanılmaktadır. Bu çalışmada geçmişten günümüze Türk Halk Kültürü içerisinde muskanın ne şekillerde yer aldığının incelenmesi amaçlanmıştır.
Anahtar kelimeler: Muska, Tılsım, Eski Türkler, Koruma, İnanç, Büyü, Şamanizm, Nazar, Koruyucu Nesneler, Geleneksel Tedavi.